Dodenherdenking Laarbeek in beeld

Laarbeek - In de Muziektuin in Beek en Donk, en aansluitend bij het herinneringsmonument naast het gemeentehuis, vond op 4 mei de dodenherdenking plaats. Veel mensen waren hierbij aanwezig, waaronder ook veel oorlogsvluchtelingen uit Oekraïne. Diverse mensen hielden een toespraak en er werden kransen gelegd. Stipt om 20.00 uur werd er twee minuten stilte gehouden ter nagedachtenis aan de oorlogsslachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog en de oorlogen die later werden gevoerd.

Hieronder de tekst van de speech van burgemeester Frank van der Meijden:

We waren zojuist twee minuten stil. Twee minuten waarin we allen herdachten die van 1940 tot nu in oorlogssituaties en bij vredesoperaties zijn omgekomen. Militairen die hun leven gaven, en daarnaast gewone burgers als u en ik, die de oorlog in werden getrokken en deze niet overleefden. Miljoenen weggevoerde Joden, Sinti en Roma kwamen om. We gedenken hen en ook de mensen die vanwege hun seksuele geaardheid werden opgepakt en weggevoerd. Velen kwam ook om in Nederlands-Indie en gedurende latere oorlogssituaties in andere delen van de wereld. In landen die bezet zijn hebben alle inwoners te maken met de gevolgen van de oorlog: zij leven met oorlog onder moeilijke omstandigheden, ze lijden honger, of krijgen te maken met verscheurde families of betreuren omgekomen geliefden. “Leven met oorlog” is het landelijke thema van de dodenherdenking dit jaar. Ik wil verhalen van bijna 80 jaar geleden, zetten naast verhalen van nu. Om te laten zien dat tijden veranderen, maar dat de gevolgen van oorlog niet veranderen.

Een verhaal uit Aarle-Rixtel
U hoorde zojuist in de muziektuin het verhaal van Nelly Swinkels. Zij maakte de tweede Wereldoorlog bewust mee als jonge tiener. En al was de oorlogsdreiging hier in Laarbeek niet zo heftig als in sommige andere gebieden van Nederland, ook hier was de impact voor gewone burgers groot. De nachtelijke geluiden van vliegtuigen, het eten op de bon, een rugzakje dat klaar staat om te kunnen vluchten, ’s nachts niet meer over straat mogen. Razzia’s waarbij jonge mannen, vaders en Joden werden meegenomen. Hoe dat voelt, die constante dreiging van gevaar die je als kind of volwassene meedraagt, dat raak je nooit meer helemaal kwijt.

Dankjewel Nelly, dat je jouw ervaringen van bijna 80 jaar geleden met ons wilde delen en fijn dat je hier vanavond zelf bij wilde zijn. Jarenlang waren verhalen als die van Nelly, herinneringen uit een ver verleden. Latere generaties als ik en de kinderen die hier aanwezig zijn, kunnen zich er weinig bij voorstellen. Jaarlijks herdachten we in mei de oorlog en hoopten we dat het nooit meer zou gebeuren. Natuurlijk, er was altijd wel ergens oorlog, in andere landen op de wereld. Maar die brandhaarden waren altijd ver weg van ons. Nu is er oorlog dichterbij huis, in Oekraïne. En dat knaagt ook aan ons gevoel van veiligheid. Kan het hier ook weer gebeuren?

Drie verhalen uit de Oekraine
Zoals u weet worden er vele Oekraïners in Laarbeek opgevangen. Ze zijn er nu al ruim een jaar en we hebben een band met hen opgebouwd. Ik spreek hen regelmatig en vroeg hen of zij hun ervaringen met hun leven met oorlog wilden delen met ons. Ik lees nu drie verhalen voor die zij mij stuurden.

Een Oekraïense vrouw schreef: “24 februari 2022 is voor altijd in de herinnering van miljoenen Oekraïners gekerfd. Zelfs nu, een jaar met veel oorlogsberichten later, is de herinnering aan het geluid, het gevoel en de reuk van die dag nog volop aanwezig. Ineens was het ons leven “voor” en “na” die dag. Ik vergeet die vreselijke ochtend nooit meer. Ik herinner me elke minuut van die dag. Het was een vreselijke dag: paniek, we konden niet geloven wat er aan de hand was. De dag startte om 05:00 uur ’s ochtend met explosies die zo luid waren dat ik meteen uit bed sprong en haar het raam rende. De omgeving van Kyiv werd gebombardeerd. Ik stond midden in de kamer na die explosies en dacht nog even dat het een nare droom was. Toen sloeg paniek toe: wat te doen, waar naartoe? Hoe krijg ik de familie veilig? Een dag eerder nog kwam ik nietsvermoedend, laat en moe terug van mijn werk. Had geen energie meer om benzine te tanken en boodschappen te doen. Geen voorraad in huis. Zo’n uitstelgedrag heb ik nu niet meer… Iedereen zei “ga naar het westen”. Maar we kwamen nergens. Enorme files, gebrek aan benzine, iedereen huilde. Je zag bijna alleen maar vrouwelijke chauffeurs. Iedereen sprak alleen maar over wat er gebeurd was. Ik was bang dat het voedsel op zou raken.”

Een Oekraïense moeder schreef: “Onze familie lag onder vuur in Oekraïne en we moesten vluchten, maar wisten eerst niet waar naartoe. Drie dagen laten kwamen we aan in Nederland in het klooster. We beleefden die eerste dagen in Nederland als in een mist. Het was zo’n droom waaruit je niet wakker wilt worden. Zo vredig en stil was het daar. Geen sirenes en explosies meer. We schrikken nog steeds van harde geluiden. Het klooster is een paradijs. We werden vriendelijk welkom geheten en kregen alle hulp. We dachten dat we na enkele maanden weer terug zouden gaan, maar we zijn nu al een jaar verder. Dat kunnen we bijna niet geloven. We hebben het hier goed, ook voor onze kinderen. We krijgen veel hulp, maar onze heimwee is ondraaglijk.”

Een Oekraïense opa schreef: “Toen ik nog een kleine jongen was, zei mijn grootvader het al: ”Elke generatie kent moeilijke periodes”. Ik ben nu zelf grootvader en kan inmiddels zeggen dat mijn grootvader gelijk had. Ik werd geboren na de tweede wereldoorlog. We hoorden en lazen veel over de oorlog en waren blij dat we dit zelf niet hoefden mee te maken… Maar de werkelijkheid is nu, dat ik zélf vluchteling ben, ver verwijderd van mijn familie en mijn land. Mijn zoon, kleinzoon, schoonzoon, neefjes en anderen, zij allen bleven in Oekraïne.
In de eerste maand van de oorlog raakte onze kleinzoon gewond. Hij verloor een oog en liep allemaal kneuzingen op. Pas 20 jaar is hij, en nu al voor de rest van zijn leven gehandicapt, maar gelukkig leeft hij nog. Zoveel militairen overlijden er voor ons land. Uit liefde voor ons land. We geloven zo sterk in ons land dat we bereid zijn om offers te brengen. Offers die bloed en pijn in onze families brengen.”

Dankjewel aan de schrijvers dat ik uw trieste herinneringen hier mocht vertellen. Ik was er even stil van toen ik de verhalen de eerste keer las en nu weer, nu ik ze aan u voorlees.

Jeugd betrekken en vluchtelingen steunen
De verhalen laten zien wat oorlog is: van het ene moment op het andere staat je leven helemaal op zijn kop. Je huis, je auto, je maaltijd: Niets is meer vanzelfsprekend en bovenal vrees je voor de mensen die je liefhebt. Kwetsbare familieleden vluchten naar veiligere plaatsen maar krijgen daar heimwee. De sterke mensen blijven achter onder zeer zware en onveilige omstandigheden. Het levert verscheurde families op en veel onzekerheid en verdriet. En toch ben je bereid om je geliefden zo’n risico te laten lopen, omdat je blijft geloven en hopen in de onafhankelijkheid van jouw land en de vrede die ooit weer moet komen.

Er zijn hier weer veel kinderen aanwezig vanavond: de scouts, de leden van de jeugdgemeenteraad, de jeugdburgemeester en ook nog andere kinderen. Ik wil jullie met deze verhalen niet afschrikken. Oorlog is zwaar en moeilijk, maar ik wil jullie vooral laten voelen hoe belangrijk het is om te blijven hopen en vertrouwen op vrede. Hoe fijn is het dat we hier wel in vrede leven en hoe belangrijk het is dat we ons daar allemaal voor blijven inzetten.

Leven met oorlog is fysiek zwaar op allerlei manieren, maar emotioneel is het zwaar voor iedereen. Bedenk dat als je foto’s in de krant ziet, of op televisie. Of als je vluchtelingen ontmoet uit een land in oorlog. Sta voor ze open, toon belangstelling en help waar je kunt.

Andere oorlogsgebieden in de wereld
Behalve in de Oekraïne zijn er nog tal van gebieden in de wereld waar oorlog heerst of waar het onrustig en onveilig is. Soedan is de laatste weken weer volop in het nieuws met oplaaiende conflicten en vluchtende mensen. We gedenken vandaag de doden, maar geven ook onze steun aan gewonden en ontheemden in alle andere brandhaarden in de wereld, waaronder Oekraïne, Soedan, Syrië, Somalië, Democratische Republiek Congo, Jemen, Ethiopië en Afghanistan.

Bevrijdingsfeest
Terug naar het hier en nu op deze plaats. Wat een mooie omgeving en fijn publiek om samen deze dodenherdenking te houden. Eerst herdenken en dan vieren. Vier mei is landelijk onlosmakelijk verbonden met vijf mei. Op vijf mei 1945 was heel Nederland bevrijd, maar Laarbeek was al in september 1944 vrij. We organiseren in Laarbeek daarom geen 5 mei vieringen meer vanuit de gemeente, maar gaan de bevrijding in september vanaf nu wel jaarlijks vieren.

Dit jaar is er op 19 september een grote vrijheidsmanifestatie in het Openluchttheater in Mariahout. Elf burgemeesters uit de omringende Peelgemeenten komen dan het Vrijheidsvuur van de Peel ontsteken om het daarna te verspreiden over hun gemeenten. Het wordt een groots en bijzonder evenement, waar ik u nu alvast voor wil uitnodigen.

Dadelijk leg ik met 9 kinderen een krans bij het monument. Geweldig dat we dit samen mogen doen. Samen herdenken en samen geloven in een vreedzame toekomst. Opdat onze kinderen nooit met oorlog hoeven te leven.

Dank jullie wel en dank u wel voor de aandacht.